شوک هزینه تولید به خوراکی‌ها

بررسی گزارش مرکز آمار از تورم کالاهای خوراکی در شهریورماه سال جاری نشان می‌دهد گوشت گوسفندی و گوشت گوساله در آخرین ماه تابستان نسبت به ماه مشابه سال گذشته بیشترین تورم را ثبت کرده و گوشت گوسفندی نسبت به شهریور سال گذشته رشد قیمتی نزدیک به ۱۵۰درصدی را تجربه کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد افزایش هزینه‌های تولید از جمله مواد اولیه باعث شده است تولیدکنندگان فعالیت خود را کاهش دهند و کمبود عرضه در بازار را رقم بزنند. از طرف دیگر برخی این ایده را مطرح می‌کنند که اثر رشد قیمت ارز مدت طولانی‌تری در کالاهای خوراکی منعکس خواهد شد و به همین دلیل تورم کالاهای خوراکی بالا بوده است.

مرکز آمار گزارش تورم کالاهای خوراکی در شهریورماه را منتشر کرد. بر این اساس در آخرین ماه تابستان گوشت گوسفند صدرنشین تورم نقطه به نقطه بوده است. بر این اساس این کالای خوراکی در شهریورماه سال جاری نسبت به سال گذشته 2/ 149درصد رشد قیمت را تجربه کرده است. پس از آن گوشت گوساله با رشد قیمتی 1/ 128درصد و کنسرو تن‌ماهی‌ با افزایش 2/ 108درصد بیشترین تورم را نسبت به سال گذشته تجربه کردند.

همچنین بررسی گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد در شهریورماه قارچ بیشترین تورم را نسبت به مردادماه سال جاری تجربه کرده است. تورم این کالای خوراکی در ماه گذشته 8/ 21درصد ثبت شده است. پس از آن خیار با تورم 1/ 11 و‌ موز با 2/ 10درصد دومین و سوم کالای خوراکی بودند که بیشترین تورم ماهانه را ثبت کردند. همان‌طور که اشاره شد گوشت گوسفندی و گوساله در شهریورماه بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه مشابه سال گذشته ثبت کردند. مشاهدات نیز این موضوع را تایید می‌کند؛ زیرا طی هفته‌های گذشته اخبار متعددی مبنی بر افزایش قیمت گوشت و حتی نزدیک شدن آن به ارقام میلیونی به چشم خورده است. این مووضع در حالی است که مسوولان این حوزه بر افزایش واردات و توزیع این کالاها تاکید کردند؛ اما آمارها نیز نشان می‌دهد چنین روش‌هایی چندان بر مهار قیمت این کالاها اثرگذار نبوده است.

در زمینه افزایش قیمت گوشت قرمز، کمبود واردات، افزایش قیمت نهاده‌های دامی و همچنین تشدید قاچاق به‌دلیل به صرفه بودن آن از مهم‌ترین دلایل رشد قیمت این کالا عنوان می‌شود. نکته مهم در این رابطه این است که گوشت قرمز یکی از اقلام خوراکی است که با افزایش تورم در هر سال، مصرف آن کاهش پیدا می‌کند. بر همین اساس سرانه مصرف گوشت قرمز در سال1402 به 6 یا 7کیلو برای هر نفر در سال رسیده است که این رقم در ابتدای دهه90 معادل 12کیلوگرم بوده است. تغییر الگوی غذایی خانوار به دنبال افزایش قیمت آنها یکی از مسائلی است که باید مورد توجه جدی سیاستگذار قرار گیرد.

یکی از نکات مهمی که در رابطه با تورم خوراکی‌ها مطرح می‌شود؛ اثر آن بر گروه‌های آسیب‌پذیر است. بررسی‌ها نشان می‌دهد میانگین تورم خوراکی‌ها طی سال‌های۱۳۹۱ تا ۱۳۹۶ حدود ۲۱درصد بوده است؛ درحالی‌که این میانگین در سال۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ به محدوده ۵۰درصد رسیده است. همچنین درحالی‌که خانوارهای کم‌درآمد یعنی دهک اول، نیمی از هزینه‌های خود را صرف خرید خوراکی می‌کنند که این رقم برای خانوارهای پردرآمد یعنی دهک دهم، ۲۰درصد است. این موضوع نشان می‌دهد افزایش تورم خوراکی‌ها بیشترین آسیب را به خانوارهای کم‌درآمد وارد می‌کند.

اثر گذار ارزی بر تورم خوراکی‌ها

همچنین یکی دیگر از موضوعاتی که باید درخصوص اثر نرخ ارز بر تورم خوراکی‌ها مورد نظر قرار گیرد، بحث گذار نرخ ارز است. برخی این ایده را مطرح می‌کنند که در حال حاضر نرخ ارز دارای ثبات قیمت است. بنابراین به چه دلیل قیمت خوراکی‌ها تغییر می‌کند. برخی این موضوع را به گذار نرخ ارز نسبت می‌دهند. اینکه چه زمانی طول می‌کشد که اثر نرخ ارز در سطح عمومی قیمت‌ها تخلیه شود. گذار نرخ ارز به صورت «درصد تغییر قیمت داخلی کالاهای وارداتی به ازای یک درصد تغییر نرخ ارز بین کشورهای واردکننده و صادرکننده» تعریف می‌شود. به بیان دیگر، اثر افزایش نرخ ارز در یک صنعت خوراکی یک اثر آنی دارد؛ ولی امکان دارد در طولانی‌مدت نیز به‌دلیل رشد قیمت نهاده‌ها، دستگاه‌های تولیدکننده و سایر هزینه‌ها یک اثر طولانی‌مدت نیز در تورم این صنعت داشته باشد.

بنابراین موضوع دیگری که در هزینه‌های تولید منعکس می‌شود، بحث گذار ارز است. در بررسی دیگر عوامل موثر بر تورم بالای کالاهای خوراکی، افزایش هزینه‌های تولیدکنندگان یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت کالاهای خوراکی طی ماه‌های اخیر بوده است. تولیدکنندگان معتقدند بالا رفتن قیمت مواد اولیه و بالا بودن هزینه‌های نیروی انسانی باعث شده است تولیدکنندگان برخی کالاها تولیدات خود را کاهش دهند یا حتی تعطیل شوند. همین موضوع بر کاهش عرضه این کالاهای خوراکی دامن زده و در نهایت خود را در افزایش قیمت آنها نشان داده است.

تورم دیگر کالاهای خوراکی

همچنین بر اساس گزارش مرکز آمار در شهریورماه سال جاری، در گروه نان و غلات، برنج خارجی درجه یک با 4/ 2درصد بیشترین افزایش قیمت و برنج ایرانی درجه‌یک با رشد منفی 8/ 2درصدی بیشترین کاهش قیمت را تجربه کرده است. در گروه گوشت و فرآورده‌های آن نیز گوشت گاو یا گوساله با ٧/ ٧درصد بیشترین افزایش قیمت و مرغ ماشینی با منفی 8/ 5درصد، بیشترین کاهش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند. همچنین در گروه لبنیات، تخم‌مرغ و انواع روغن بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به تخم‌مرغ با 10درصد رشد قیمتی و همچنین بیشترین کاهش قیمت مربوط به روغن نباتی جامد با یک رشد منفی 8/ 1درصد بوده است. در بخش میوه نیز موز با 2/ 10درصد بیشترین رشد قیمت، در گروه سبزیجات و حبوبات قارچ با 8/ 21 و در گروه قند و شکر، آشامیدنی‌ها و سایر خوراکی‌ها شکر با 6/ 4درصد بیشترین رشد قیمت را ثبت کردند. /دنیای اقتصاد